استحکام و دوام آجرکاری دیوار ساختمان به عنوان هدف اصلی در چینش آجر نما شناخته شده است. علاوه بر این، این چینش تأثیر بسیار زیادی بر روی زیبایی و جلوه‌های بصری نمای دیوار دارد. الگوهای مختلفی برای چیدن آجرها وجود دارد که به اصطلاح به آنها آجر چینی گفته می‌شود. انتخاب صحیح نوع و مدل آجرچینی هم در زیبایی ظاهری و هم در استحکام دیوارها نقش مهمی دارد. در این مقاله، ما به بررسی انواع آجر چینی و نکات مهم درباره هر کدام می‌پردازیم.
آجر چینی و انواع الگوهای سنتی و مدرن آن{مشبک، فخرومدین}
- دسته بندی: مقالات آجر
آنچه در این مقاله میخوانیدنمایش
چه عواملی در انتخاب انواع چیدمان آجر نما موثرند؟
در صنعت ساخت و ساز نما، مدل‌های چینش آجر بر اساس فاکتورهایی مانند کاربرد نما و سبک طراحی آن انتخاب می‌شوند، و ملاحظات زیبایی‌شناسی نیز در این انتخاب‌ها دخیل هستند. در آجرچینی‌های سنتی معمولاً از ملات سیمانی استفاده می‌شود، در حالی که در روش‌های مدرن، بدون نیاز به ملات و به صورت نما خشک، آجر چینی انجام می‌پذیرد.
انواع الگوهای آجر چینی ساختمان، تفاوت ها و سبک‌های آن
بطور کلی، الگوهای آجر چینی به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم می‌شود. تفاوت اصلی این دو دسته در استفاده از تجهیزات و متدهای مرتبط با چینش آجر است. در روش سنتی، فواصل بین آجرها با استفاده از ملات پر می‌شود و مصالحی چون سیمان، پودر سنگ و گل به عنوان رایج‌ترین گزینه‌ها استفاده می‌شوند؛ در حالی که روش‌های مدرن معمولا بدون نیاز به ملات اجرا می‌شوند.
آجر چینی مدرن
الگوهای نوین در آجرکاری روش‌های فخر و مدین و حصیری از جمله روش‌های مدرن در آجرچینی هستند که در مکان‌هایی مانند رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، محیط‌های اداری و هتل‌ها کاربرد دارند.
آجر چینی فخرومدین (مشبک)
در الگوی فخر و مدین، آجرها به گونه‌ای چیده می‌شوند که فضاهای خالی، حفره‌ها و روزنه‌ها ایجاد می‌شود و این طرح به دیوارهای مشبک که با آجر چینی مشبک ساخته شده اند شهرت دارد. آجرچینی به این روش در فضاهای داخلی و خارجی به عنوان دیوار جداکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی های آجر چینی فخرومدین استفاده از نور طبیعی بیرون و خورشید در داخل ساختمان است که همین امر علاوه بر افزایش زیبایی موجب افزایش بهره‌وری انرژی می‌گردد.
آجر چینی حصیری یا بادبزنی
روش آجرچینی حصیری، یکی دیگر از شیوه‌های مدرن چیدمان آجر است که ظاهری حصیر مانند و جذاب ایجاد می‌کند. در سبک آجرچینی حصیری، آجرها به صورت گروه‌های دوتایی، سه‌تایی یا چهارتایی با چیدمانی خلاقانه ترکیب می‌شوند. این چینش که به صورت عمودی و افقی اجرا می‌شود، ظاهری شبیه به بافت سبد دارد و می‌توان آن را به عنوان مدل شطرنجی نیز نامید.
طرح جدید آجر چینی تیغه ای کف
این الگوی جدید آجرچینی بیشتر در کف کاربرد دارد؛ طرح آجر چینی تیغه ای برای سقف و نمای دیوار نیز استفاده می شود. برای زیبایی دوچندان آجر کاران همانند تصویر دور آن را هره چینی انجام می دهند.
آجر چینی سنتی: هنر، اصالت، دوام و زیبایی در چیدمان نمای آجری
در روش‌های سنتی، که بیشتر با استفاده از انواع آجر قزاقی یا سنتی انجام می‌شود، الگوهای چیدمان آجر بسیار متنوع هستند. این سبک در معماری ایرانی اسلامی بسیار مورد توجه است و تنوع بالایی در آجرچینی نما ارائه می‌دهد. مهم‌ترین مدل‌های آجرچینی سنتی شامل آجرچینی جناغی، نیما نیم، و کله راسته است.
آجر چینی هفت و هشت برجسته
آجر چینی هفت و هشت برجسته که به راسته و خفته برجسته نیز معروف هستند، در این نوع آجر چینی برای زیبایی هرچه بیشتر نما گاهی از دو رنگ آجر استفاده می شود.
آجر چینی مشبک جناغی
آجرچینی جناغی، یا هفت و هشت، که با نام‌های دیگری مانند تیغ ماهی، زیگزاگی و کلاغ پری نیز شناخته می‌شود، معمولاً برای چیدمان دیوارها یا سنگفرش‌های آجری استفاده می‌شود و استفاده از آجرهای رنگی زیبایی‌های بصری فراوانی به همراه دارد. آجرها در این الگو به صورت متناوب و با زاویه ۴۵ درجه قرار می‌گیرند.
آجر چینی مشبک سنتی
آجرچینی با طرح‌های مشبک، که نمادی از معماری سنتی ایران به شمار می‌رود، بخصوص در شهرهای تاریخی مانند اصفهان، یزد، کاشان و همدان به چشم می‌خورد. این سبک آجرکاری، که در دوران باستان برای زینت‌بخشی به دیوارها و حیاط‌های باغ‌ها، موزه‌ها و بازارها مورد استفاده قرار می‌گرفت، امروزه نیز همچنان محبوب است و در طراحی نماهای بناهایی با کاربری‌های خاص مانند مساجد، موزه‌ها، هتل‌ها و سایر ساختمان‌های با ارزش معماری اسلامی به کار می‌رود. استفاده از این سبک در معماری مدرن، ادامه‌ی دهنده‌ی روایت غنی تزئینات ایرانی است و به عنصری جذاب در تلفیق سنت و نوآوری در معماری تبدیل شده است. از آجر چینی مشبک سنتی در گذشته به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های آجرچینی برای افزودن تنوع به کار می‌رفته است.
اگر میخواهید عکس بیشتر از این سبک نماهای سنتی ببینید مقاله زیر رو حتما ببینید.
نمونه نمای سنتی مدرن
آجر چینی نیما نیم
آجرچینی نیما نیم، ساده‌ترین شیوه چینش است که در آن آجر ردیف پایینی دقیقاً در وسط رگ عمودی آجر ردیف بالا قرار می‌گیرد. این شیوه در چینش دیوار و کف پیاده‌سازی می‌شود.
آجر چینی کله راسته
الگوی آجرچینی کله راسته، که به آن پیوند کله راسته نیز گفته می‌شود، یکی از سبک‌های پرکاربرد در اجرای دیوار است. در این شیوه، آجرها در هر ردیف به‌طور متناوب و با زاویه خاصی چیده می‌شوند تا زیبایی خاصی به دیوار ببخشند. استفاده از آجرهای رنگی در این روش می‌تواند جلوه‌ای دوچندان به نمای ساختمان اضافه کند. این شیوه به تعداد معینی آجر در هر رج احتیاج دارد؛ برای چیدمان در این سبک به طور متوسط به ۴۰ آجر در هر ردیف افقی و ۴۰ آجر در هر ردیف عمودی برای پوشش دادن هر متر مربع از دیوار نیاز است.
الگو آجر چینی خفته راسته
آجرچینی به شیوه خفته و راسته، همچنین شناخته شده به نام نر و لاس، یک تکنیک سنتی در کار با آجر است که برای پوشش سطوحی چون تاق‌های ضربی یا کف‌سازی با آجر به کار می‌رود. در این روش، چینش آجرها به گونه‌ای است که به طور متناوب، یک آجر به صورت افقی (خفته) و آجر بعدی به صورت عمودی (راسته) قرار می‌گیرد.
آجر چینی هشت و گیر
آجرچینی به روش هشت و گیر که به آن شش بند شیرازی نیز گفته می‌شود، روشی است که در آن آجرها به گونه‌ای چیده می‌شوند که برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های نما به وضوح قابل مشاهده است. این شکل از چینش باعث می‌شود که نما ظاهری زیبا و موج‌دار پیدا کند و در انواع طرح‌های مدرن و سنتی قابل استفاده است.
آجر چینی طرح لوزی
در آجر چینی طرح لوزی، آجرها با ابعاد استاندارد ۱۰x۱۰ یا ۲۰x۲۰ سانتی‌متر به صورت لوزی چیده می‌شوند. این شیوه آجرچینی اغلب برای دیوارهای نمای ساختمان و یا کف‌فرش‌ها به کار برده می‌شود. چیدمان لوزی‌شکل آجرها علاوه بر اینکه زیبایی بصری خاصی به سطح می‌بخشد، باعث ایجاد تنوع در نمای ساختمان می‌شود و می‌تواند نمایی منحصر به فرد و جذاب ایجاد کند. این روش، همچنین می‌تواند در بهبود استحکام بصری سطح مورد نظر مؤثر باشد، زیرا تکرار هندسی طرح‌ها اغلب به کلیت بنا یکدستی و هماهنگی می‌بخشد.
آجرچینی آبشاری
روش آبشاری در آجرچینی به این صورت است که آجرها با الگوی موج‌دار و منحنی چیده می‌شوند تا نمایی دینامیک و جذاب ایجاد کنند. این سبک بیشتر برای نماهای بیرونی کاربرد دارد و به خصوص در پروژه‌هایی که می‌خواهند تاکید زیادی بر روی جذابیت بصری داشته باشند، استفاده می‌شود.
رگ چینی در آجر چینی
آجرچینی به روش رگ چینی یکی از روش‌های سنتی و متداول در طراحی نمای ساختمان است که به منظور ایجاد طرح‌ها و نقش‌های زیبا و همچنین افزایش استحکام بنا استفاده می‌شود. در این روش، آجرهایی با رنگ و شکل یکسان به کار گرفته می‌شوند تا یکپارچگی و هماهنگی بصری در نمای ساختمان ایجاد شود. رگ چینی در سه دسته‌بندی اصلی انجام می‌گیرد:
- رگ چینی راسته: در این شیوه، آجرها به صورت افقی و طولانی چیده می‌شوند که نمایی منظم و پیوسته را به وجود می‌آورد. این طرح برای دیوارهای باربر و همچنین دیوارهای جداکننده که نیاز به استحکام بالا دارند، ایده‌آل است.
- رگ چینی کله: در این روش، آجرها به گونه‌ای چیده می‌شوند که فقط سر آجر (کله آجر) از نما قابل مشاهده است. این شیوه می‌تواند به صورت افقی یا عمودی اجرا شود و برای ایجاد نمای متفاوت و جذاب در بخش‌هایی از ساختمان که نیاز به تأکید بصری دارند، مناسب است.
- رگ چینی لابند مرتب: این شیوه ترکیبی از دو روش راسته و کله است. آجرها به صورت یک در میان، یک ردیف به صورت راسته و ردیف بعدی به صورت کله چیده می‌شوند. این آرایش به زیبایی بصری نما می‌افزاید و در عین حال، تنوعی در بافت دیوار ایجاد می‌کند که می‌تواند بسیار چشم‌نواز باشد.
- رگ چینی دوقلو: در این روش، دو آجر به صورت افقی در کنار هم قرار می‌گیرند و ردیف بعدی به همین ترتیب بالای آنها چیده می‌شود. این شیوه برای دیوارهای با عرض زیاد مناسب است و استحکام خوبی به دیوار می‌دهد.
- رگ چینی مارپیچ (سپری): آجرها به گونه‌ای چیده می‌شوند که هر آجر نسبت به آجر پایینی خود به طرف راست یا چپ جابجا می‌شود. این الگوی مارپیچی نمای منحصر به فردی به دیوار می‌دهد و معمولاً برای دیوارهای تزئینی به کار می‌رود.
- رگ چینی قفسه‌ای: آجرها به صورت افقی و در فواصل منظم بر روی هم قرار می‌گیرند، اما بین آجرها فضای خالی گذاشته می‌شود تا شبیه به قفسه‌هایی بر روی دیوار نمایان شود. این شیوه علاوه بر جنبه‌های زیبایی‌شناسانه، می‌تواند برای ایجاد تهویه یا نورپردازی در فضاهای داخلی مورد استفاده قرار گیرد.
- رگ چینی نیم‌راسته (نیم‌چفت): در این روش، آجرها به صورتی چیده می‌شوند که نیمی از آجر بر روی راسته و نیمی دیگر بر روی کله آجر زیرین قرار می‌گیرد. این شیوه باعث ایجاد الگویی متقارن و منظم در نمای ساختمان می‌شود.
جمع‌بندی
در حالی که تنوع بسیار زیادی در انواع آجر چینی وجود دارد و بر اساس شکل الگوی چیدمان آجر شکل می‌گیرند، نباید از نقش مهم آنها در استحکام و دوام ساختمان غافل شد. توجه به فاکتورهای فیزیکی در انتخاب الگوی آجرچینی نقش برجسته‌ای دارد. این مقاله به معرفی روش‌ها و انواع آجر چینی در شکل‌های سنتی و مدرن پرداخته و به جزئیات نحوه چیدمان آجر در هر یک از سبک‌ها اشاره کرده است.