آجر قزاقی یکی از کهن ترین و محبوب ترین مصالح ساختمان از زمان باستان محسوب می شود، دلیل محبوبیت این آجر زیبایی و تنوع رنگ بسیار، دوام و استحکام بالا آن است. امروزه از این آجر زیبا علاوه بر دیوار‌چینی در نمای ساختمان نیز استفاده می‌شود.
آجر قزاقی چیست؟ ۸ مزایا و ۴ معایب و کاربرد آن
- دسته بندی: مقالات آجر
- بروزرسانی:
آنچه در این مقاله میخوانیدنمایش
آجر قزاقی یکی از قدیمی ترین انواع آجر است که در ایران تولید میگردد قدمت تولید این آجر به 5000 هزار سال برمیگردد ولی از ابتدا نام این آجر قزاقی نبوده و دلیل نامگذاری این آجر به قزاقی به دوران ناصرالدین شاه قاجار بازمیگردد .
در زمان ناصرالدین شاه قاجار، طی قراردادی با تزار روسیه، سربازان و مستشاران روس یا همان قزاق‌ها به ایران آمدند. آنها برای احداث سربازخانه‌ها و سایر ساختمان‌های مورد نیاز خود، از نوع خاصی از آجر استفاده کردند که به نام آجر قزاقی معروف شد. دلیل نامگذاری این آجر به این نام، استفاده گسترده آن توسط قزاق‌ها در ساخت و سازهای نظامی و غیرنظامی‌شان در ایران بود. این آجرها به دلیل دوام و کیفیت بالا، به سرعت محبوب شدند و بعدها در سایر ساختمان‌ها و بناهای عمومی ایران نیز مورد استفاده قرار گرفتند. امروزه نیز این نوع آجر به همین نام شناخته می‌شود و استفاده از آن در معماری سنتی و مدرن ایران رایج است.
آجر قزاقی چیست؟
آجر قزاقی (Kazakh brick) از اولین آجر هایی است که برای طراحی نمای ساختمان بکار برده می شد تولید آجر قزاقی به روش سنتی و دستی و با خاک رس بوده است. به این صورت که در ابتدا خاک رس سرند را تبدیل به خاک گل می کردند و در قالب های چوبی میریختند و خشت خشک شده را درون کوره می ریختند، هرچقدر خشت در کوره می ماند رنگ جدیدی تولید می کردند.
آجر قزاقی یک آجر سنتی است که یکی از نماد های بارز در معماری سنتی و میراث فرهنگی ایران است که از زمان های باستان تا به امروز جهت ساخت و ساز بنا های مختلف از آن استفاده می کنند. این نوع آجر به دلیل برخوردار بودن از خصوصیات منحصر به فرد خود، از جمله مقاومت، استحکام و ظاهری زیبا، همواره مورد توجه معماران و سازندگان ساختمانی قرار گرفته است. آجر قزاقی با استفاده از خاک رس با کیفیت تولید می گردد. در واقع ساخت این آجر ها توسط خاک رس سرند شده صورت می گیرد و پس از مخلوط کردن و عملیات فرآوری، آن ها را در قالب های چوبی ریخته و سپس خشک می شوند. آجر ها در کوره قرار گرفته و پخته می گردند. زمان پخت آجر و دمای کوره تاثیر زیادی بر رنگ و استحکام آجر های قزاقی دارد. این آجر ها در ابعاد و رنگ های مختلفی تولید می شوند.
تاریخچه و روش تولید آجر قزاقی
“آجر قزاقی” به آجر سنتی نیز معروف است، به این علت که تاریخچه استفاده از آجر قزاقی مربوط به دوران قزاق ها و بلوچی ها است، در واقع در دوران باستان با استفاده از این آجر اقدام به ساختمان سازی می کردند. زیرا روش تولید آن به‌صورت سنتی و قدیمی با استفاده از مواد طبیعی و دستی انجام می‌شود. این آجر از خاک رس تولید می‌شود و فرآیند تولید آن شامل مراحل خشک‌کردن در آفتاب و پختن در کوره‌های سنتی است.
فرآیند تولید این آجر شامل مراحل زیر می‌باشد:
- تهیه مواد اولیه: خاک رس: خاک رس به عنوان ماده اصلی آجر قزاقی انتخاب می‌شود. این خاک باید عاری از ناخالصی‌های بزرگ و ذرات غیرمنظور باشد. آب: برای ترکیب و ساخت گل نیاز است.
- آماده‌سازی خاک رس: ابتدا خاک رس از معادن استخراج شده و در محل کارگاه منتقل می‌شود. سپس خاک رس خرد و الک می‌شود تا ذرات درشت و ناخالصی‌ها جدا شوند.
- ترکیب خاک رس و آب: خاک رس به نسبت معینی با آب ترکیب می‌شود تا گل آجرسازی حاصل شود. این ترکیب باید همگن و بدون حباب‌های هوا باشد.
- قالب‌گیری: گل آماده شده در قالب‌های مخصوص آجر قزاقی ریخته می‌شود. این قالب‌ها (معمولا چوبی) به ابعاد و شکل مورد نظر آجر ساخته می‌شوند.
- خشک کردن: آجرهای قالب‌گیری شده به مدت چند روز در محیط باز و در سایه خشک می‌شوند تا رطوبت اولیه آنها کاهش یابد. این مرحله به تدریج و به آرامی انجام می‌شود تا از ترک‌خوردگی آجرها جلوگیری شود.
- پختن در کوره: آجرهای خشک شده در کوره‌های مخصوص (معمولاً کوره‌های سنتی و یا کوره‌های تونلی مدرن) چیده شده و با دمای بالا (حدود 900 تا 1100 درجه سانتی‌گراد) پخته می‌شوند.
- خنک کردن و آماده‌سازی نهایی: پس از پختن، آجرها به تدریج در محیط کوره خنک می‌شوند. برای جلوگیری از چسبیدن گل به قالب‌ها، ممکن است قالب‌ها قبل از استفاده کمی مرطوب یا روغن‌کاری شوند و پیش از قالب گیری به خاک اندود می‌شوند تا گل به قالب ها نچسبد. این مرحله باعث می‌شود که آجرها سخت و مقاوم شوند و رنگ نهایی خود را پیدا کنند. سپس آجرها از کوره خارج شده و به محل مصرف یا فروش منتقل می‌شوند.
آجرهای قزاقی به دلیل فرآیند تولید دقیق و استفاده از مواد اولیه با کیفیت، دارای دوام بالا، جذب آب کم و ظاهر زیبا و سنتی هستند و در ساخت بناهای تاریخی و مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رنگ های آجر قزاقی
آجرهای قزاقی در طیف رنگی متنوعی تولید می‌شوند که شامل رنگ‌های زیر است:
- زرد
- قرمز
- گلبهی (پوست پیازی)
- ابلغ
جدول زیر شامل رنگ‌ها، ابعاد و مشخصات فنی آجر قزاقی ال، قزاقی پلاک، قزاقی رستیک، قزاقی کامل و قزاقی نیمه می‌باشد. این جدول به شما کمک می‌کند تا با ویژگی‌های هر نوع آجر آشنا شوید:
| نوع آجر | رنگ‌ها | ابعاد (سانتی‌متر) | موارد استفاده |
|---|---|---|---|
| آجر قزاقی ال | قرمز، زرد، ابلغ، گلبهی | 20x5x10 | استفاده در گوشه و کنار ساختمان، هره چینی، دور پنجره، ایجاد زیبایی در نماهای داخلی و نمای بیرونی |
| آجر قزاقی کامل | قرمز، زرد، ابلغ، گلبهی | 20x10x5 | استفاده در نما و دیوار چینی ساختمان، نماهای داخلی و بیرونی، نمای فخر و مدین و تزئینات دیوارها |
| آجر قزاقی نیمه | قرمز، زرد، ابلغ، گلبهی | 10x10x5 | استفاده در فضاهای کوچک، تزئینات دیوارها، نماهای داخلی و بیرونی |
| آجر قزاقی پلاک | قرمز، زرد، ابلغ، گلبهی | 20x10x2.5 | استفاده در نماهای بیرونی، دکوراسیون داخلی، پوشش دیوارها و سقف‌ها |
| آجر قزاقی رستیک | قرمز، زرد، ابلغ، گلبهی | 20x10x2.5 | استفاده در نماهای قدیمی و سنتی، دکوراسیون داخلی سنتی و بیرونی |
مزایای استفاده از آجر قزاقی در نمای بیرونی و داخلی
- دوام و مقاومت بالا
- عایق سرما و گرما
- مقاوم در برابر شوره زدن
- مقاومت در برابر حرارت
- نگهداری آسان
- عدم نیاز به تمیز کاری
- مقاوم در برابر ضربه و ترک خوردگی
- عدم تغییر رنگ آجر
معایب استفاده از آجر قزاقی در نمای بیرونی و داخلی
- در صورت نداشتن کیفیت مناسب و آلوئک داشتن امکان کپک و شوره دارد.
- تمیز کاری سخت به علت بافت ناهموار
- امکان تغییر کردن رنگ آجر در گذر زمان
- امکان کثیف شدن در صورت استفاده نکردن از محلول نانو آجر ترنج
کاربردهای آجر قزاقی در انواع مختلف
- آجر قزاقی پلاک: این نوع آجر به‌صورت تخت و با ابعاد مشخص تولید می‌شود و بیشتر در نمای ساختمان‌ها و دیوارهای بیرونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- آجر قزاقی ال: این آجرها به شکل L تولید می‌شوند و بیشتر در گوشه و کنار ساختمان به‌کار می‌روند تا زیبایی و مقاومت بالای آجر قزاقی را به مخاطب نشان دهند. از آجر ال برای هره‌چینی، دور پنجره ها، دور قوس ها و غیره استفاده می‌شود.
- آجر قزاقی نیمه: آجرهای نیمه به‌اندازه نصف آجرهای معمولی هستند و برای کاربردهای خاص و فضاهای کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- آجر قزاقی کف: این آجرها به‌صورت خاص برای کف‌سازی و مسیرهای پیاده‌رو و محوطه‌ها تولید می‌شوند. به این علت که آجر های قزاقی دارای مقاومت بالایی در برابر فشار و سایش هستند.
- آجر قزاقی رستیک: آجرهای رستیک دارای ظاهری طبیعی و بافتی نامنظم هستند که به آنها جلوه‌ای خاص و قدیمی می‌بخشد. این نوع آجرها بیشتر برای ساختمان های قدیمی مورد استفاده قرار می گیرد.
- آجر قزاقی دور ستون: این نوع آجر قزاقی یکی از پرطرفدارترین نوع این آجر بوده است، در واقع از این آجر برای دکوراسیون داخلی و فضای داخلی رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌هایی که سبک سنتی دارند و در آنجا ستون وجود دارد استفاده می‌شود.
- آجر قزاقی کامل: این آجرها به‌اندازه کامل یعنی 10*20*2.5 تولید می‌شوند و برای نما و دیوار چینی ساختمان، نماهای داخلی و بیرونی، نمای فخر ومدین مورد استفاده واقع می‌شوند.
- آجر قزاقی شکل دار: آجر لب شتری، آجر لب قاشقی و 100ها شکل دیگر.
این نوع آجر قزاقی یکی از پرطرفدار ترین نوع این آجر بوده است، در واقع از این آجر برای دکوراسیون داخلی و فضای داخلی رستوران ها و کافی شاپ هایی که سبک سنتی دارند و در آنجا ستون وجود دارد استفاده می شود.
جمع بندی
در مقاله آجر قزاقی چیست، اطلاعات لازم در خصوص ساختار و روش تولید و رنگ و انواع آجر قزاقی گفته شد برای کسب اطلاعات بیشتر برای خرید و ابعاد آجر قزاقی، مشاوره تعداد مورد نیاز آجر با شماره 09195111099 تماس حاصل فرمایید.
آجر قزاقی واقعا آجر فوق العاده زیبایی هست و بهترین آجری است که برای نمای ساختمان میتوان استفاده کرد